ช่างหัตถกรรม

ช่างที่ทำงานด้วยมือ โดยใช้อุปกรณ์ง่ายๆ อาศัยฝีมือและเทคนิคในการทำผลงานของช่างหัตถกรรมส่วนใหญ่เป็นเครืองมือ เครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น เครื่องปั้นดินเผา เครื่องจักสาน เครื่องโลหะ เป็นต้น

ผู้เชี่ยวชาญการทำสินค้าหัตถกรรมที่งดงาม

งานเย็บปักถักร้อยการปักครอสสติตช์ การทำดอกไม้ประดิษฐ์ ฯลฯ ซึ่งเป็นงานอดิเรกที่สร้างความเพลิดเพลิน ล้วนแล้วแต่เป็นงานหัตถกรรมทั้งสิ้น เครื่องมือเครื่องใช้ หรือของประดับต่างๆ ที่สร้างขึ้นด้วยฝืมือและใช้วัตถุดิบและเครื่องมือที่หาได้ในท้องถิ่น เรียกว่า งานหัตถกรรม ผู้ที่ทำสินค้าหัตถกรรมพื้นบ้านโดยใช้เทคนิคและความรู้เฉพาะทาง เรียกว่า ช่างหัตถกรรม หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า ช่างฝีมือ วัตถุดิบที่ใช้ในงานหัตถกรรมมีหลากหลาย เช่น ลูกปัด แก้ว หนังสัตว์ โลหะ ดินเหนียว ไม้ เป็นต้น

ฝีมือและสมาธิเป็นสิ่งจำเป็น

ช่างหัตถกรรมส่วนใหญ่ใช้มือทำงานหัตถกรรมโดยตรงจึงต้องมีฝีมือที่ประณีต ต้องมีความคิดสร้างสรรค์ และมุมมองทางศิลปะอย่างเต็มเปี่ยม เพื่อออกแบบหรือพัฒนางานให้มีคุณภาพและความแปลกใหม่ ช่างหัตถกรรมต้องมีสมาธิในการทำงาน ใจเย็น และมีความมานะอดทน เพราะส่วนใหญ่งานหัตถกรรมจะต้องใช้ความพยายามและระยะเวลาทำค่อนข้างนาน

ช่างหัตถกรรมปฏิบัติงานอยู่ในสถานที่ต่าง ๆ

ช่างหัตถกรรมส่วนใหญ่จะอยู่ในท้องถิ่นต่างๆ ซึ่งหาเลี้ยงชีพโดยการผลิตงานหัตถกรรมออกมาจำหน่าย ช่างหัตถกรรมบางคนก็เป็นครูอาจารย์ หรือวิทยากรในสถาบันการศึกษาศูนย์ศิลปาชีพศูนย์หัตถกรรม โดยให้ความรู้และสอนทำงานหัตถกรรมต่างๆ ที่ตนเชี่ยวชาญให้ แก่นักเรียนหรือบุคคลทั่วไปนอกจากนี้ ช่างหัตถกรรมบางคนก็ทำงานในบริษัทที่จำหน่ายสินค้าหัตถกรรม เช่น สิ่งทอ เครื่องหนัง กระจกสี เป็นต้น

ช่างฝีมือที่สร้างงานหัตถกรรมพื้นบ้าน

ช่างหัตถกรรมถือเป็นอาชีพที่น่าเชิดชูเพราะเป็นผู้ที่อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมไทยในอดีตช่างหัตถกรรมเป็นผู้ผลิตสิ่งของเครื่องใช้ทุกอย่างที่ใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น ภาชนะดินเผา เสื้อผ้า เครื่องมือการเกษตรต่างๆ เป็นต้น ปัจจุบันช่างหัตถกรรมในบางสาขาเริ่มขาดแคลนทำให้สินค้าที่เป็นงานหัตถกรรมพื้นบ้านถูกแทนที่ด้วยสินค้าที่ผลิตโดยเครื่องจักร ซึ่งมีจำนวนเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ แต่กลับมีคุณค่าเทียบไม่ได้กับสินค้าที่ผลิตโดยช่างฝีมือ

ช่างหัตถกรรม อาชีพที่ไม่ง่าย

ช่างหัตถกรรมต้องระมัดระวังอยู่เสมอเพราะอาจเกิดอุบัติเหตุจากการทำงาน เช่น ในขณะที่ใช้ไฟเผาหรือตัดด้วยอุปกรณ์ของมีคมหัตถกรรมเป็นงานทีตองใช้ฝีมือและความประณีต งานบางชิ้นอาจต้องใช้เวลาทำนานบางครั้งเป็นเดือนๆ หรือมากกว่านั้น และต้องทำอย่างใจเย็น เพราะงานบางชิ้นถ้าพลาดนิดเดียวชิ้นงานก็จะเสียไปทันที เช่น
งานแกะสลักต่างๆ นอกจากนี้ ช่างหัตถกรรมหลายคนยังประสบปัญหาทางการเงินเพราะงานที่ทำไม่ได้รับความนิยมหรือไม่เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง

ผู้ที่สนใจอาชีพช่างหัตถกรรมอาจขอเป็นลูกศิษย์

ผู้เชี่ยวชาญงานหัตถกรรมแล้วเรียนรู้ฝึกฝนเพื่อให้เกิดความชำนาญหรือเข้าศึกษาอบรมในสถาบันสอนงานหัตถกรรมของเอกชนศูนย์ศิลปาชีพและศูนย์ฝึกอาชีพต่างๆ นอกจากนี้หากทำงานหัตถกรรมเป็นงานอดิเรกสถาบันสอนอยู่แล้วอาจฝึกฝนและหาเทคนิคงานหัตถกรรมของเอกชนในการทำงานเพิ่มเติมเพื่อยึดศูนย์ศิลปาชีพ
เป็นอาชีพหลักได้เช่นกัน

งานหัตถกรรมพัฒนา

รูปแบบไปตามการพัฒนาฝีมือของช่างที่สั่งสมประสบการณ์การถ่ายทอดความรู้ ความชำนาญ จากคนรุ่นหนึ่งไปสู่อีกรุ่นหนึ่งต้องใช้เวลาเพราะการทำงานหัตถกรรมต้องอาศัยทั้งทักษะและความรู้เฉพาะทางงานหัตถกรรมมีความงามและมีคุณค่าทางศิลปะ ดังนั้น ผู้ที่จะประกอบอาชีพนี้จึงต้องมีความมุ่งมั่นอดทน และหมั่นฝึกฝนฝีมืออยู่เสมอ

ขอขอบคุณ บริษัท นานมีบุ๊คส์ จำกัด ที่อนุญาตให้เผยแพร่ข้อมูล
จากหนังสือ ‘สารานุกรมภาพการ์ตูน อาชีพรอบโลก’
เขียนโดย Eun-Ju Cho และ Soo-Jung Yoo